Kijk op risicovol spelen onder professionals
Niet alleen ouders zijn voorzichtiger, ook medewerkers van kinderopvang en buitenschoolse opvang proberen op te passen dat kinderen niets overkomt.
Bijna alle Nederlandse kinderopvang professionals kijken positief naar risicovol spelen en zien de toegevoegde waarde (Van Rooijen, 2024), zoals dat kinderen zo dingen leren zelf te doen en ervaring opdoen met begrijpen wat ze al wel en niet kunnen. Opvallend is dat mannelijke professionals zich meer op hun gemak lijken te voelen risico te nemen en nieuwe ervaringen op te doen en ook vrijer zijn in hun opvattingen over risico's nemen in het spel van kinderen (Sandseter, 2014).
Toch blijkt uit onderzoek van Van Rooijen (2024) dat simpelweg professionals anders laten denken over risico niet genoeg is om hen te helpen risicovol spelen te laten plaatsvinden. Professionals geven aan dat ze drempels ervaren. Ze ervaren bijvoorbeeld de bezorgdheid van ouders en de Wet Kinderopvang en hoe de GGD daarop toeziet als drempels. Ook geven professionals aan dat collega's die andere opvattingen hebben een drempel vormen en vinden ze het spannend of twijfelen ze wanneer ze eventueel moeten ingrijpen (Van Rooijen, 2024).
Regels kunnen volgens professionals ondersteunend of verhinderend zijn in risicovol spelen, afhankelijk van hoe ze worden ingezet. Als ze ingezet worden om helderheid te creëren over wat geldt als risico, dan zijn ze helpend. In andere situaties, zoals als er regels zijn over hoe hoog speeltoestellen mogen zijn, werken regels juist beperkend voor het nemen van risico (Van Rooijen, 2024). Een ander negatief effect van regels is dat het ervoor zorgt dat professionals aansprakelijk gehouden kunnen worden. Uit onderzoek blijkt dat ook als een professional een regel ervaart als overbeschermend, ze daar toch niet vanaf durven te wijken (Stan & Humberstone, 2011, geciteerd in Van Rooijen, 2024).
Professionals bevinden zich dus veelal in een spagaat tussen wat veilig is en wat goed is voor de ontwikkeling van kinderen (Van Rooijen, 2024). In de afbeelding hieronder zie je een weergave van welke factoren professionals beïnvloeden in hun opvattingen over risicovol spel.
Afbeelding uit Van Rooijen (2024) met factoren die de houding van professionals ten aanzien van risicovol spelen bij kinderen beïnvloeden
Professionals moeten navigeren tussen tegenstrijdige meningen, richtlijnen en wetgeving, en soms zelf de gevolgen dragen van hun beslissingen. Van Rooijen (2024) stelt dat professionals niet zozeer last hebben van ‘persoonlijke risicoweerzin’, maar meer van een ‘professionele risicoverwarring'.
Verandering op verschillende niveaus nodig
Samenvattend zien we dat of kinderen meer risicovol kunnen spelen niet alleen afhankelijk is van of ouders of professionals dit toestaan. Ook andere factoren zijn belangrijk, zoals:
1. Persoonlijk niveau: denk aan omstandigheden creëren die voldoende ruimte, tijd en vertrouwen bieden voor kinderen om risicovol te spelen
2. Sociaal niveau: denk aan cultuur, economische en politieke factoren, sociale normen, ouderschapsstijl of familie routines
3. Omgevingsfactoren: denk aan infrastructuur, publieke ruimtes, denk aan urbanisatie of nabijheid van ruimte om te spelen (Russell, Barclay & Tawill, 2024)
Om meer risicovol spelen te bevorderen is er duurzame verandering nodig op deze drie fronten.