Vuurwerkaankoop en -gebruik
Net als tijdens de jaarwisselingen van 2022-2023 en 2023-2024 mocht er – na een algeheel vuurwerkverbod wegens het coronavirus – tijdens de jaarwisseling van 2024-2025 oudejaarsvuurwerk worden afgestoken. Om de jaarlijkse ontwikkelingen in letsels als gevolg van vuurwerk in een bredere context te plaatsen, voert VeiligheidNL, met subsidie van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, jaarlijks onderzoek uit naar vuurwerkaankoop en -gebruik van Nederlandse huishoudens.
Het onderzoek is uitgevoerd van 6 tot en met 10 januari 2025 en gaat over de jaarwisseling 2024-2025. Aan een representatieve steekproef van Nederlandse huishoudens (n=2.055, van 20-75 jaar) werden vragen gesteld over het kopen en afsteken van vuurwerk, het kijken naar vuurwerk, de beschermingsmaatregelen die zijn genomen, de kwaliteit van het vuurwerk en de eventuele gehoorschade die is opgelopen. Daarnaast is de mening van respondenten gevraagd over overlast die met vuurwerk gepaard kan gaan, de voorlichting rondom vuurwerk, mogelijke initiatieven om vuurwerkletsel en -schade te voorkomen, en wet- en regelgeving.
Kopen en afsteken van vuurwerk
Van de respondenten had een kwart voor de afgelopen jaarwisseling vuurwerk gekocht. Dit is vergelijkbaar met 2023-2024, maar de afgelopen jaren was er een lichte daling (Figuur 1). Het gemiddelde bedrag dat de vuurwerk kopers volgens het onderzoek uitgaven, is de afgelopen 5 jaarwisselingen licht gestegen. Het merendeel van de vuurwerk kopers had het bij een officieel verkooppunt van oudejaarsvuurwerk of in een winkel in Nederland gekocht. De afgelopen jaren is er een stijgende trend in het percentage respondenten dat (zwaar illegaal) vuurwerk in het buitenland heeft gekocht.
Afgelopen jaarwisseling had 27 procent van de respondenten vuurwerk afgestoken. Dit is vergelijkbaar met 2023-2024, maar de afgelopen jaren was er een lichte daling (Figuur 1). Van de vuurwerk afstekers had 73 procent fop- en schertsvuurwerk, 63 procent oudejaarsvuurwerk, 12 procent zwaar illegaal vuurwerk1 en 31 procent overig illegaal vuurwerk2 afgestoken. Het percentage respondenten dat de afgelopen jaren zwaar illegaal vuurwerk had afgestoken, is ongeveer gelijk gebleven.
1 Zwaar illegaal vuurwerk bestaat uit cobra, lawinepijl, nitraten, mortierbom/shell, vlinderbom/toffee, flowerbed en strijker. 2 Overig illegaal vuurwerk bestaat uit single shot/Thunder King, rotje/Kanonslag/Astronaut, ratelband/Chinese rol, vuurpijl, romeinse kaars, babypijltje(s) en overig illegaal vuurwerk.
Figuur 1: Vergelijking tussen het percentage respondenten dat vuurwerk had gekocht en afgestoken tijdens de afgelopen 6 jaarwisselingen*
Bron: Vuurwerkaankoop en -gebruik 2019-2025, VeiligheidNL * Wegens het coronavirus was er in 2020-2021 en 2021-2022 een vuurwerkverbod.
Vuurwerk afstekers nemen over het algemeen minder beschermingsmaatregelen voor zichzelf dan voor hun kinderen. Het gebruik van een veiligheidsbril door afstekers zelf neemt de afgelopen jaren wat toe, maar is nog niet op het niveau van vóór het coronavirus (Figuur 2). De afgelopen jaren is er een stijgende trend in het dragen van gehoorbeschermers door kinderen.
Figuur 2: Vergelijking tussen het percentage vuurwerk afstekers dat beschermingsmaatregelen heeft genomen tijdens de afgelopen 6 jaarwisselingen
Bron: Vuurwerkaankoop en -gebruik 2019-2025, VeiligheidNL
Kijken naar vuurwerk
Van de respondenten en kinderen die zelf geen vuurwerk afstaken, was ongeveer de helft naar buiten gegaan om naar vuurwerk te kijken. De afgelopen jaren schommelt het percentage dat buiten vuurwerk keek (Figuur 3).
Figuur 3: Vergelijking tussen het percentage respondenten dat buiten vuurwerk heeft gekeken tijdens de afgelopen 6 jaarwisselingen*
Bron: Vuurwerkaankoop en -gebruik 2019-2025, VeiligheidNL * Het gaat hierbij om respondenten die zelf geen vuurwerk afstaken.
De respondenten die afgelopen jaarwisseling buiten vuurwerk keken, namen minder beschermingsmaatregelen voor zichzelf dan voor hun kinderen (Figuur 4). Het gebruik van een veiligheidsbril door kijkers zelf schommelt de afgelopen jaren. De afgelopen jaren is er een stijgende trend in het dragen van gehoorbeschermers door kinderen. Voor alle beschermingsmaatregelen geldt dat kijkers zichzelf minder beschermen dan afstekers.
Figuur 4: Vergelijking tussen het percentage respondenten dat buiten vuurwerk heeft gekeken en beschermingsmaatregelen heeft genomen tijdens de afgelopen 6 jaarwisselingen*
Bron: Vuurwerkaankoop en -gebruik 2019-2025, VeiligheidNL * Om een vergelijking met Figuur 2 mogelijk te maken, is de verticale as maximaal 80 procent.
Mening over vuurwerk
Het percentage respondenten dat overlast ervaart, schommelt de afgelopen jaren (Figuur 5). Er is steeds meer ontevredenheid over de mate van voorlichting over gebruiken van en kijken naar vuurwerk.
Figuur 5: Vergelijking tussen de mening van respondenten over overlast en voorlichting tijdens de afgelopen 6 jaarwisselingen
Bron: Vuurwerkaankoop en -gebruik 2019-2025, VeiligheidNL
Het draagvlak voor vuurwerkvrije en beperkte zones neemt afgelopen jaren af (Figuur 6). Volgens 56 procent van de respondenten moet er een verbod op consumentenvuurwerk komen. De afgelopen jaren is er steeds meer draagvlak voor een verbod op consumentenvuurwerk.
Figuur 6: Vergelijking tussen de mening van respondenten over initiatieven en wet- en regelgeving tijdens de afgelopen 6 jaarwisselingen*
Bron: Vuurwerkaankoop en -gebruik 2019-2025, VeiligheidNL * Het gaat hierbij om het percentage respondenten dat voorstander is van het initiatief of de wet- en regelgeving.
Gehoorschade
Acht procent van de respondenten had afgelopen jaarwisseling last gekregen van tenminste één vorm van gehoorschade door vuurwerk. Dit is vergelijkbaar met voorgaande jaren.
Conclusies
Voor de jaarwisseling 2024-2025 is door evenveel respondenten vuurwerk gekocht en afgestoken als in 2023-2024, maar de afgelopen jaren was er een lichte daling. Het deel van de respondenten dat (zwaar illegaal) vuurwerk in het buitenland koopt, is de afgelopen jaren gestegen. Voor veiligheidsbrillen en gehoorbeschermers geldt dat kijkers zichzelf minder beschermen dan afstekers. Het gebruik van een veiligheidsbril bij afstekers en kijkers neemt de afgelopen wat toe, maar het is nog niet op het niveau van vóór het coronavirus. Steeds meer kinderen gebruiken (bij vuurwerk afsteken en kijken) gehoorbeschermers. De afgelopen jaren is er toenemende ontevredenheid over de mate van voorlichting over gebruiken van en kijken naar vuurwerk. Het draagvlak voor vuurwerkvrije en beperkte zones neemt de afgelopen jaren af, maar het draagvlak voor een verbod op consumentenvuurwerk neemt toe.