Samenvatting
In Nederland worden we steeds meer beschermend, met de nodige gevolgen. Dit is ook te zien in de ontwikkelingen rondom buitenspelen. Nadat in de afgelopen decennia speeltuinen ‘zo veilig mogelijk’ werden gemaakt, zien we nu een tegenbeweging ontstaan om spelen alleen ‘zo veilig als nodig’ te maken en kinderen gelegenheid te geven risico's te nemen en uitdagingen aan te gaan.
In dit whitepaper geven we een update van de literatuur over risicovol spelen en geven we antwoord op de vraag hoe risicovol spelen bijdraagt aan het voorkomen van ernstig letsel.
Kinderen spelen van nature risicovol. Ze beleven er plezier aan. Het is niet alleen iets dat aansluit bij hun intrinsieke motivatie: het is ook waarschijnlijk dat risicovol spelen fysieke geletterdheid en de ontwikkeling van risicocompetenties bevordert en daarmee leidt tot minder ernstig letsel. Verder draagt het bij aan de mentale gezondheid en sociale ontwikkeling van kinderen.
Naast de positieve bijdrage die risicovol spelen geeft aan de mentale gezondheid van kinderen, zien we in de literatuur een steeds sterker bewijs dat risicovol spelen bijdraagt aan het voorkomen van ernstig letsel. Risicovol spelen helpt bij het ontwikkelen van fysieke geletterdheid, doordat kinderen meer gemotiveerd zijn te bewegen, fysiek actiever worden en hun motorische vaardigheden ontwikkelen. Een sterke fysieke geletterdheid draagt bij aan een gezond patroon van bewegen en minder ernstig letsel. Ook is het aannemelijk dat risicovol spelen bijdraagt aan het ontwikkelen van risicocompetenties. Risicovol spelen leidt tot betere zelfcontrole en betere zelfcontrole draagt bij aan minder letsel.
Uit deze resultaten blijkt dat risicovol spelen van belang is voor het voorkomen van (ernstig) letsel. Doordat kinderen hun grenzen uittesten tijdens risicovol spel, lopen ze soms de daarbij behorende lichte vormen van letsel als schrammen en blauwe plekken op maar worden op lange termijn ernstige vormen van letsel voorkomen.
Auteurs
Wendy Kuijn
Onderzoeker VeiligheidNL
Martin van Rooijen
Zelfstandig onderzoeker, Blauwe Ton
Risicovol spelen is van belang voor het voorkomen van (ernstig) letsel. Doordat kinderen hun grenzen uittesten tijdens risicovol spel, lopen ze soms de daarbij behorende lichte vormen van letsel als schrammen en blauwe plekken op maar worden op lange termijn ernstige vormen van letsel voorkomen.
Vervolg samenvatting
Zowel ouders als professionals staan open voor risicovol spelen. Maar er zijn ook andere factoren dan de houding van de professional of ouder van invloed die mede bepalen of risicovol spelen ook in de praktijk wordt gebracht. Ouders ervaren gebrekkige sociale cohesie en veiligheid in de wijk en het verkeer ook als drempels. Als er een vorm van toezicht is op kinderen, dan vergroot dat de kans dat kinderen risicovol kunnen spelen. Voor professionals in de kinderopvang en buitenschoolse opvang geldt dat zij regels, toezicht van de GGD en bezorgdheid van ouders ook als drempels ervaren. Om risicovol spelen verder onder professionals en ouders te bevorderen is het daarom belangrijk niet alleen in te zetten op een andere kijk naar risicovol spelen, maar ook rekening te houden met risicovol spelen in regelgeving, beleid, plannen voor de wijk en het ontwerpen van buitenruimte voor spelen.
Momenteel zijn er diverse (internationale) initiatieven waar wetenschappelijke inzichten worden ingezet om risicovol spelen in de praktijk te bevorderen, denk aan outsideplay.org, de risk-benefit assessment, de Risicoach, RePLAY Toddler de 7C's en het Avontuurlijk Spelen project waaronder de Rommelspeeltuin.
Op basis van deze bevindingen, bevelen wij aan de verandering naar risicovol spelen door te zetten op drie niveaus:
Persoonlijk niveau, door meer ruimte, tijd en vertrouwen aan kinderen te geven
Op sociaal niveau, zoals cultuur, economische en politieke factoren, sociale normen, ouderschapsstijl of familie routines
